Richtlijnen bronvermelding voor het VO

De Vereniging van onderwijsmediathecarissen (een afdeling van de NVB) publiceerde deze week haar Richtlijnen bronvermelding. Bedoeld voor leerlingen in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs en gebaseerd op de APA-regels. Bij de totstandkoming van deze LWSVO-richtlijnen ben ik zeer zijdelings betrokken geweest, in die zin dat ik twee of drie keer via mail heb uitgelegd hoe wij bij IDM Den Haag hier mee omgaan, en waarom wij gekozen hebben voor de APA rules en bijvoorbeeld niet voor MLA of Chicago style.
De mensen van LWSVO hebben knap werk geleverd! Uit ervaring weet ik dat het nog niet zo eenvoudig is om op het gebied van bronvermelding de neuzen van onderwijsmensen in één richting te krijgen. Misschien ligt dat voor schoolmediathecarissen iets eenvoudiger maar heel zeker ben ik daar ook weer niet van. Met deze prachtige richtlijn zijn ze er echter nog niet. Dat ze dat heel goed beseffen blijkt uit het volgende citaat uit de toelichting op de site: "Het creëren van draagvlak bij afdelingshoofden en docenten is essentieel voor het daadwerkelijke gebruik hiervan".

Naar aanleiding van de lancering van de Richtlijnen bronvermelding en in zekere zin daartoe uitgenodigd door Wouter, wil ik wel eens een paar misverstanden rond het het gebruik van citation styles uit de weg ruimen.

1) "In plaats van een van de citation styles kun je ook de ISBD-regels gebruiken."
Dit idee kom je echt heel vaak tegen, en niet bij de minste van mijn vakgenoten. Als ik het mij goed herinner heb ik daar zelf ook nog wel een paar jaar last van gehad. Terwijl de ISBD-regels toch heus voor een andere toepassing bedoeld zijn dan (alleen maar) een eenduidige verwijzing naar een externe bron. Omdat dat laatste de enige functie is van een bronvermelding beperken citation styles zich tot de meest noodzakelijke elementen. Dat is de reden dat er (bijvoorbeeld) geen isb- of iss-nummers worden vermeld. En een zogenaamd collatieveld is natuurlijk al helemaal overbodig.
2) "Correct gebruik van bronvermeldingen is een IDM-specialisme".
Uit mijn opmerkingen hierboven blijkt al dat informatiespecialisten vaak niet op de hoogte zijn van het gebruik van citation styles. Dat lijkt vreemd maar is bij nadere beschouwing wel te verklaren. Citation styles komen uit de wereld van het wetenschappelijk publiceren en ons vakgebied is in Nederland bepaald niet op grote academische leest geschoeid. Tekenend is bijvoorbeeld dat het vakblad IP volgens mij geen richtlijnen aan auteurs geeft voor de bronvermeldingen. Iedere auteur doet daarom wat hem goed dunkt, of doet niets! Ik heb er niet echt onderzoek naar gedaan maar bij een vluchtige blik door de laatste drie nummers haal je de auteurs met een academische achtergrond er zo uit.
Dat betekent trouwens niet dat je er in het hbo geen aandacht aan hoeft te besteden. Binnen het curriculum van IDM Den Haag behandelen we het onderwerp in het kader van rapportagetechnieken, wat als voordeel heeft dat je dan zowel aandacht besteedt aan de vormgeving van de bronnenlijst als aan de manier waarop je in een betoog verwijst naar de referenties.
3) "Het aanleren van correct citeergedrag is saai."
Daar zit wel wat in, maar je kunt het ook spannend maken. Ik zal uitleggen hoe ik het zelf aanpak. Alles wat ik nodig heb is een groot white board, een paar stiften en een groep studenten die ik al een beetje ken. De grootste praatjesmaker spreek ik direct aan: "Stel ..., jij hebt een artikel geschreven over ....". De aangesproken student mag vervolgens de titel van zijn artikel geven en zijn publicatie verschijnt met naam en toenaam op de rechterzijde van het bord (uiteraard in correcte citation style). Op de linkerzijde van het bord begin ik vervolgens een betoog waarin ik dezelfde praatjesmaker opvoer als "autoriteit", om te laten zien hoe ik in de tekst naar zijn/haar publicatie verwijs. Datzelfde doe ik met een tweede student, of als de tijd te kort wordt met mijzelf als auteur.
Succes verzekerd!

Technorati tag: citation styles