Een nieuwe manier van zoeken?

Bovenstaand model voor Information Retrieval haal ik uit Marcia Bates' The design of browsing and berrypicking techniques for the online search interface (1989). Ik moest eraan denken tijdens de voordracht van Jeroen Bosman over Search 2.0 tijdens de IP-lezing afgelopen dinsdag.
Jeroen behandelde een aantal trends die volgens hem zullen leiden tot een ander zoekgedrag van informatiegebruikers. Van de tien trends die hij onderscheidt zal ik er een aantal noemen: associatief en sociaal zoeken (bijvoorbeeld met behulp van online bookmarking-tools en citation search), gemeenschappelijke intelligentie (wiki's), doe het zelf-diensten (tagging, uploaden) en rijke omgevingen zoals bij Amazon.com. Inderdaad allemaal dingen die worden geschaard onder web 2.0. Vandaar natuurlijk ook de goed gekozen titel van zijn lezing.

Ik moest aan het plaatje van Marcia Bates denken omdat ook Jeroen wijst op het bestaan van een scala aan hulpmiddelen en methoden tijdens het informatie-zoekproces. En dat is waar Marcia Bates met haar afbeelding van de Berrypicking, evolving search op doelt. Het grappige is echter dat Bates er in 1989 niet een nieuwe manier van zoeken mee wil weergeven, maar er juist op wijst dat het een weergave is van het bestaande zoekgedrag van informatiewerkers in een handmatige zoekomgeving (anno 1989 uiteraard). Zij stelt het Berrypicking-model tegenover het klassieke IR-model zoals dat volgens haar werd gehanteerd bij de ontwerpers van de toenmalige online zoeksystemen. Dat klassieke IR-model zag er volgens haar uit zoals hieronder weergegeven.

Bates pleit er in haar artikel uit 1989 voor om bij het ontwerpen van user interfaces meer rekening te houden met het bestaande zoekgedrag van de eindgebruikers, die behalve door te zoeken met behulp van bibliografieën en abstracting en indexing services, óók veelvuldig gebruik maken van andere zoekmethoden, zoals: nalopen van referenties, citaatzoeken, grasduinen, dóórzoeken op een veelgeciteerde auteur en het scannen van inhoudsopgaven van tijdschriften. Bovendien leidt dat volgens haar niet alleen tot tussentijdse verfijning van de zoekquery (Q2, Q3 enzovoorts in het berrypicking model) maar ook tot andere inzichten (de T's) en daardoor een verfijnde informatiebehoefte.

Nu is het duidelijk dat het model wat Marcia Bates het Classic IR-model noemt, óók het model is van de grote zoekmachines anno 2006. Met de search 2.0-tools van Jeroen Bosman keren we wellicht dus terug naar een model voor Information Retrieval dat in het verleden zijn waarde heeft bewezen. Het is alleen de vraag hoe we de Google-generatie die is opgegroeid met het meer rechtlijnige model kunnen verleiden om ook de zijpaden weer te bewandelen.

Bates, Marcia J. (1989). The design of browsing and berrypicking techniques for the online search interface. Online Review.
Ook te vinden via deze link.

Technorati tags:search behavior, search 2.0, ip2006